چگونه یک شرکت سیمانی را تحلیل کنیم؟
در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که تحلیل وضعیت بنیادی شرکت های سیمانی آن چنان دشوار نیست. این شرکت ها یک محصول را حداکثر در چند نوع مختلف ارائه می کنند، با قیمت هایی مشخص آن ها را به فروش می رسانند، مواد اولیه مشخص و ارزانی را به مصرف می رسانند و تنها با توجه به چند نکته ساده می توان سودآوری آینده آن ها را با دقتی بالا پیش بینی کرد. این نکات را مرور می کنیم:
1- فروش سیمان شرکت ها به طور معمول در دو نوع فله و پاکتی صورت می گیرد که اختلاف قیمت اندکی دارند. گرچه تیپ های مختلفی از سیمان تولید و عرضه می شود اما شرکت ها معمولا اطلاعات خود را به صورت تجمیعی ارائه می کنند و از تفکیک فروش هر کدام خودداری می کنند. بنابراین به راحتی می توان با جمع کل میزان فروش و مبلغ فروش و تقسیم این دو رقم بر هم، به متوسط نرخ فروش هر تن سیمان رسید و همان عدد را با دقت حدودی مبنای کار قرار داد.
2- بخش مواد مستقیم و دستمزد نیروی کار به طور معمول در شرکت های سیمانی در برابر هزینه سربار، رقمی ناچیز است. هزینه سربار نیز بیشتر شامل هزینه استهلاک سالانه است. به این نکته توجه داشته باشید که هزینه احداث یک واحد سیمانی بسیار بالاست و این مسئله سبب می شود که هزینه استهلاک تاسیسات در صورت های مالی این شرکت ها بسیار قابل توجه باشد. سنگینی این هزینه وقتی بیشتر جلوه می کند که بدانیم مواد مورد نیاز تولید سیمان ارزان و قابل دسترس در اقصی نقاط کشور است. بنابراین برای تحلیل یک شرکت سیمانی به سن واحد تولیدی باید توجه کرد. واحدهای جدید الاحداث هزینه استهلاک بالایی دارند اما واحدهای قدیمی به هزینه استهلاک حتی صفر نیز رسیده اند.
3- در صورت های مالی این شرکت ها به حاشیه سود ناخالص توجه کنید. این رقم هرچه در مقایسه با هم گروهی ها کمتر باشد، در مجموع به سود شرکت است. دلیل این مسئله آن است که هنگام افزایش قیمت چون به طور معمول این رشد نرخ با درصدی مشخص مثلا به میزان 20 درصد، اعمال می شود، شرکت های با حاشیه سود کمتر با افزایش بیشتر درصد حاشیه سود روبرو می شوند. دقت داشته باشید که افزایش نرخ فروش محصول به علت عدم ایجاد هزینه، به طور مستقیم به سرفصل سود خالص منتقل می شود. برای تبیین بهتر این موضوع در نظر بگیرید که دو شرکت سیمانی یکی با حاشیه سود ناخالص 40 و دیگری 50 درصد داشته باشیم. در صورتی که افزایش نرخ فروش منجر به رشد 5 درصدی حاشیه سود عملیاتی شود، شرکت نخست را به حاشیه سود ناخالص 45 و شرکت دوم را به حاشیه سود 55 درصد می رساند. برای اولی 5/12 درصد رشد سود اتفاق افتاده در حالی که برای دومی 10 درصد افزایش عایدی. بنابراین فارغ از مسئله مالیات شرکت ها، واحدهای تولیدی با حاشیه سود کمتر در مواقع افزایش نرخ فروش محصول، با جهش بیشتر سودآوری روبرو می شوند.
4- برای برآورد نسبت p/e این شرکت ها باید به سودآوری آتی آن ها توجه کرد. در این میان شرکت هایی p/e بالاتری به خود می گیرند که با طرح های افزایش ظرفیت تولید در آینده مواجه باشند. در صورتی که شرکت سیمانی مورد تحلیل شما با پروژه تولیدی در آینده روبرو بود، برای محاسبه سود سال بهره برداری طرح به این نکته توجه کنید که طرح های جدید تولیدی سیمان در سال نخست افتتاح، با 70 درصد ظرفیت اسمی تولید می کنند در حالی که سال بعد به ظرفیت کامل خواهند رسید. بدیهی است که افزایش تولید هر شرکتی در آینده بیشتر باشد، باید نسبت به رقبای خود با نسبت p/e بیشتری معامله شود. به این نکته نیز دقت داشته باشید که سال بهره برداری طرح نیز هر چقدر نزدیک تر باشد، نسبت p/e بالاتر خواهد بود.
5- برخی شرکت های سیمانی ظرف سال های اخیر به بهره برداری رسیده اند و یا طرح های افزایش ظرفیت و خطوط تولید تازه تر شان جدید التاسیس است. این شرکت ها از درصدی از مالیاتی که باید پرداخت کنند، معاف هستند. به زمان پایان این معافیت مالیاتی دقت کنید چون در صورت اتمام این مدت، بخش قابل توجهی از سود صرف پرداخت مالیات می شود.
6- در مرحله جدید آزاد سازی قیمت سیمان، مسئله صادرات نیز مورد توجه قرار گرفته است. در صورت آماده شدن بستر صادرات، شرکت های دارای امکان این امر با افزایش سودآوری مواجه خواهند شد چون نرخ سیمان در بازارهای جهانی بیش از قیمت های داخلی است. دقت داشته باشید که شرکت های قابلیت صادرات را دارند که ابتدا نزدیک مرزهای کشور باشند چون هزینه حمل و نقل سیمان بسیار بالاست و طی مسیری طولانی برای انتقال این محصول، صرفه اقتصادی عرضه آن را تحت الشعاع قرار می دهد. ضمن آن که کیفیت سیمان نیز در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور معمول واحدهای تولیدی جدید، سیمان های با کیفیت بالاتر و پرمشتری تر را عرضه می کنند. ضمن آن که به سبب قیمت متفاوت سیمان در بازارهای کشورهای منطقه، مقصد صادراتی نیز از اهمیت بسزایی در رشد درآمد واحد سیمانی برخوردار است. به این نکته نیز توجه کنید که بازار سیمان داخل به سوی آزادسازی کامل می رود و از آن پس، رشد سودآوری در گرو مزایایی غیر از افزایش نرخ های فروش خواهد بود. شرکت های با بهره وری بالاتر تولید که قدرت کنترل مناسب هزینه ها را دارند در کنار امکان بهره گیری بهتر از مزیت صادرات، واحدهای تولیدی برتر صنعت سیمان خواهند بود.
