پرسش از آقای انوشیروان حسینی از طریق پست الکترونیک: لطفا مقایسه ای تحلیلی از وضعیت شرکت پتروشیمی خارک و فن آوران با یکدیگر و مزیت های هر یک ارائه دهید. در مطلب روز گذشته در همین ستون بخشی از مقایسه بین دو شرکت پتروشیمی خارک و فن آوران انجام شد. در ادامه به مقایسه صورت سود و زیان دو شرکت به روش هم مقیاس می پردازیم.


جدول اول براساس صورت سود و زیان حسابرسی شده سال قبل تهیه شده و جدول دوم بر مبنای آخرین پیش بینی درآمد این شرکت ها که هر دو نیز با تعدیل مثبت همراه بوده، محاسبه و تنظیم شده است. در توضیح این جدول ها باید گفت که درآمد حاصل از فروش در مورد هر دو شرکت برابر صد درصد در نظر گرفته شده و متناسب با این مقیاس سایر اقلام صورت سود و زیان محاسبه شده اند.
از مقایسه اقلام صورت های سود و زیان هم مقیاس بین این دو شرکت به نتایج جالبی می توان دست یافت که در ادامه به چند مورد اشاره می شود:
1 - حاشیه سود ناخالص هر دو شرکت به رغم تفاوت های موجود در پروسه تولید، تقریباً یکسان است. خارک از گاز ترش استفاده می کند که به سبب موقعیت جغرافیایی خود از قدرت چانه زنی خوبی در تعیین نرخ ماده اولیه برخوردار است . اما فن آوران از گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه استفاده می کند که در صورت رشد قیمت این ماده تا نرخ های جهانی شاهد رشد بهای تمام شده خواهد بود. (در پیش بینی سال جاری خرید گاز طبیعی حدود 17درصد از کل بهای تمام شده را شامل می شود.) اما نکته ای که در این میان وجود دارد این است که فن آوران به سبب ثبات هزینه های سربار و دستمزد حتی در صورت افزایش قابل ملاحظه قیمت خوراک، باز هم می تواند مارجین ناخالص را در سطح فعلی حفظ کند، البته مشروط بر آنکه خوراک کافی جهت تولید یک میلیون تنی متانول در اختیار این واحد قرار گیرد.
حجم تولید و فروش متانول در خارک سال گذشته حدود 700هزار تن و در فن آوران 580هزار تن بوده است .
2 - تفاوت سود عملیاتی بین دو شرکت نسبت به فروش جلب توجه می کند و این مساله ناشی از بالابودن غیرمتعارف هزینه های عملیاتی در فن آوران نسبت به خارک است. صورت های مالی حسابرسی شده نشان می دهد که عمده ترین بخش هزینه های عملیاتی بعد از هزینه های اداری و فروش را در فن آوران اقلام زیر تشکیل داده اند:
همان طور که از ارقام جدول پیداست بخشی از هزینه ها به واسطه مبادلات ارزی این شرکت بوده است. همچنین به علت مسائلی نظیر قطع گازو مواد اولیه (از سایر شرکت های پتروشیمی) و توقف های تولید، فن آوران متحمل هزینه های عملیاتی شده است . علاوه بر آن ضایعات تولید (عمدتا به دلیل کیفیت نامناسب گاز ورودی به کارخانه در برخی مقاطع زمانی) نیز سهم بالایی در تولید ضایعات متانول و متعاقب آن رشد هزینه عملیاتی داشته است. هر چند این مسائل که عمدتاً ماهیت ریسک سیستماتیک برای فن آوران دارند، حاشیه سود عملیاتی شرکت را نسبت به خارک به نحو قابل ملاحظه ای کاهش داده، اما آثار حذف هر یک از این اقلام هزینه ای در دوره های آتی می تواند منجر به رشد مناسب سود عملیاتی در فن آوران شود. همچنین فن آوران در صورت تأمین خوراک امکان رشد حجم تولید متانول را تا یک میلیون تن داراست که چنین امکانی برای خارک فراهم نیست.
با توجه به این مسائل می توان نتیجه گرفت که ریسک و بازده سهام فن آوران به طور کلی بالاتر از پتروشیمی خارک است.
3 - پتروشیمی فن آوران به لحاظ وضعیت نقدینگی که در روز گذشته بدان اشاره شد، سرفصل هزینه مالی را در صورت سود و زیان خود دارد و این در حالی است که خارک به واسطه انباشت نقدینگی ، دارای درآمدهایی در بخش سرمایه گذاری (اوراق مشارکت) و متفرقه است . سهم مالیات نیز در فن آوران به واسطه معافیت ده ساله صفر و در خارک ناچیز است.
4 - در بخش محصولات غیر از متانول، دو شرکت کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند. تولیدات خارک شامل گوگرد ، پروپان و... می باشد که این محصولات نیز در سال های اخیر با رشد قیمت مواجه شده و درآمدزایی مناسبی برای خارک داشته اند. فن آوران نیز سایر محصولات خود را بر مشتقات متانول متمرکز کرده که از بین آنها طرح اسید استیک با ظرفیت 150هزار تن امسال به بهره برداری رسیده و دو طرح تولید وینیل استات منومر و پروپیلن هنوز در مراحل اولیه اجرایی قرار دارد که حداقل تا سه سال آتی تاثیراتی بر روند سود آوری فن آوران نخواهد داشت .
به طورکلی هر چند فن آوران نسبت به خارک از لحاظ وضعیت طرح های توسعه در موقعیت بهتری قرار دارد؛ اما بحث تامین مالی و توجیه اقتصادی و تخصص مورد نیاز در خصوص این پروژه ها باید بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد که بحث در این رابطه در این مختصر نمی گنجد.
5 - خارک عمدتا متانول خود را به قیمت آزاد و صادراتی به فروش می رساند، اما فن آوران حدود 22درصد حجم مقداری فروش متانول خود را در سال جاری با حداقل 40درصد تخفیف به صورت داخلی واگذار می کند که در صورت آزاد سازی قیمت محصولات پتروشیمی می تواند برای فن آوران ارزش افزوده ای در حدود 7 تا 10درصد درآمد فروش ایجاد کند .
با یک تخمین اولیه از سودآوری «شفن» برای سال مالی آتی مطلب را به پایان می بریم. بدین منظور چند فرض زیر را در نظر می گیریم:
-دستیابی به حجم 760هزار تنی تولید متانول که 60هزار تن آن در واحد اسید استیک مصرف خواهد شد.
- دستیابی به تولید و فروش 120هزار تن اسید استیک به قیمت میانگین 600دلار.
- فروش 700هزار تن متانول که 550هزار تن به صورت صادراتی به قیمت میانگین 350دلار در سال و 150هزار تن به صورت داخلی با لحاظ کردن تخفیف به فروش برسد.
- افزایش نرخ گاز طبیعی به دو برابر رقم کنونی که کل سهم گاز را در بهای تمام شده از 4/9میلیارد تومان کنونی به 4/23میلیارد تومان با در نظر گرفتن افزایش حجم تولید می رساند .
- میزان هزینه های عملیاتی معادل سال جاری .
با لحاظ کردن این پنج فرض، کل درآمد فروش «شفن» در سال آتی بالغ بر 281 میلیارد تومان خواهد شد که با توجه به ثابت ماندن هزینه های سربار و دستمزد، حتی افزایش دو برابری قیمت گاز نیز بر مارجین شرکت موثر نخواهد بود.
در این حالت سود خالص شرکت با حاشیه سود خالصی مشابه امسال به حدود 151میلیارد تومان (159تومان به ازای هر سهم) می رسد. این محاسبه تنها یک فرضیه احتمالی در مورد سود آتی فن آوران بوده و با تغییر هر یک از مفروضات فوق می توان به ارقام متفاوتی برای سودآوری سال 87 دست یافت.